Suốt 40 năm, một cưu binh Mỹ vẫn luôn giữ cuốn nhật ký của một liệt sỹ Việt Nam bên mình như một phần quá khứ không thể nào quên.
Những con người đã từng ở hai đầu của chiến tranh lại gìn giữ, nâng niu những kỷ vật của nhau, kỷ vật của "kẻ thù".
Tiếp tục mảng đề tài hàn gắn nỗi đau chiến tranh, khép lại quá khứ, hướng tới tương lai, VTV Đặc biệt tháng 7 sẽ là bộ phim tài liệu Kỷ vật chiến tranh với câu chuyện của những đồ vật vô tri trong chiến tranh những đã được gìn giữ lại và ẩn chứa đằng sau đó những câu chuyện ân tình của người lính chiến.
Cảm hứng đầu tiên để thực hiện bộ phim này bắt nguồn từ câu chuyện của một cựu binh người Mỹ, 40 năm sau khi chiến tranh đi qua, ông mong muốn gửi lại cuốn nhật ký mình giữ được của một liệt sĩ Việt Nam. Ông nhờ đến sự giúp đỡ của nhiều cơ quan báo chí Mỹ và điều đặc biệt là các tổ chức này cũng rất nhiệt tình tìm kiếm thông tin về chủ nhân của cuốn nhật ký đó nhưng không được. Câu chuyện lạ lùng này đã thôi thúc nhà báo Lê Minh Phó trưởng Phòng Chuyên mục Tiếng Việt, Ban Truyền hình Đối ngoại và cũng là phóng viên thường trú Đài THVN tại Mỹ lên đường tìm kiếm câu chuyện ẩn chứa đằng sau niềm trăn trở của người lính già năm xưa.
“Tại sao cựu binh Mỹ lại lưu giữ cuốn nhật ký đó?”, “Tại sao ông ấy lại nhặt cuốn nhật ký sót lại trên chiến trường?”, “Ông ấy nhặt để làm gì?”, “Tại sao ông lại lưu giữ lâu đến vậy?”, “Tại sao đến bây giờ mới quyết định trao trả?”, “Việc trao trả đó tác động đến ông như thế nào?”...Từ khát khao tìm kiếm câu chuyện về cuốn nhật ký vô danh này, nhà báo Lê Minh cùng các đồng nghiệp của mình đã ngược dòng quá khứ, ngược cả không gian và thời gian ở hai nửa địa cầu để mang đến cho khán giả những thước phim xúc động và mới lạ về những con người của thời chiến.
Một cựu chiến binh Việt Nam cũng 40 năm qua không ngừng tìm kiếm thông tin về gia đình của một phi công người Mỹ mà mình từng chôn cất. Bất kể việc họ đã từng là kẻ thù và chiến đấu cho lợi ích của các dân tộc khác nhau, nhưng trái tim con người thì ở đâu cũng nhuộm đỏ tinh thần khát khao hòa bình, khát khao được hàn gắn vết thương chiến tranh.
Không tránh khỏi những cảm xúc bi thương và xót xa khi nói về đề tài chiến tranh, nhưng bộ phim đã mang lại một cái nhìn dịu dàng, ấm áp và đầy tính nhân văn khi những người lính hai phía Việt Nam và Mỹ được tìm hiểu, chia sẻ với nhau những hồi ức chiến tranh, những ám ảnh và nỗi đau trong cuộc sống hiện tại.
Nói về những khó khăn khi thực hiện bộ phim này, nhà báo Lê Minh tâm sự: "Đầu tiên là việc tiếp cận với cựu chiến binh Mỹ - người đã lưu giữ cuốn nhật ký của liệt sĩ Việt Nam suốt 40 năm. Người cựu binh này lại mắc căn bệnh ung thư vòm họng nên sức khỏe không được đảm bảo và chúng tôi phải ghi hình từng đoạn một. Thứ hai là khó khăn trong việc tìm hiểu yếu tố tâm lý của cựu binh Mỹ sau khi trở về từ Việt Nam. Dù đã 40 năm trôi qua nhưng cuộc chiến tranh Việt Nam vẫn có những tác động sâu sắc đối với dư luận Mỹ. Chính vì thế, những người làm công tác cựu binh cũng không mấy cởi mở trong vấn đề tạo điều kiện cho chúng tôi tiếp xúc với các cựu binh hay tìm hiểu hội chứng sau chiến tranh mà các cựu binh gặp phải."
Đây không chỉ là hành trình trở về quá khứ của những đồ vật vô tri mà còn là vật chứng cho một thời kỳ mất mát và đau thương của cả hai dân tộc, là mong muốn được trao trả kỷ vật, được bắt tay với nhau để cùng chia sẻ, hóa giải những dằn vặt, day dứt và muốn nhắc nhở thế hệ sau cố gắng không để xảy ra những cuộc chiến như vậy, để không một ai phải day dứt, khắc khoải.
Phim tài liệu Kỷ vật chiến tranh sẽ lên sóng khung giờ VTV Đặc biệt vào 21h40 thứ 7 (25/7) trên kênh VTV1.